Ανδρέας Βαρίκας: Ένα σπουδαίο ντοκυμαντέρ και το όραμα που εμπνέει ξανά τον Πανιώνιο

Το ντοκυμαντέρ αφιερωμένο στον Ανδρέα Βαρίκα, δημιουργία της συμμετοχικής κίνησης για τον Πανιώνιο, "Ορφέας", προβλήθηκε για πρώτη φορά και ο Γιάννης Φιλέρης που συμμετείχε με τις δικές του αναμνήσεις, γράφει για τον εμβληματικό παράγοντα και το όραμα του που εμπνέει ακόμα...

Ένας σπουδαίος άνθρωπος, μια εμβληματική μορφή του ελληνικού μπάσκετ, περιγράφεται όσο καλύτερα γίνεται σε ένα 30λεπτο ντοκυμαντέρ τοι οποίο προβλήθηκε για πρώτη φορά το προηγούμενο Σάββατο στον κινηματογράφο «Μικρόκοσμο». Η συμμετοχική κίνηση «Ορφέας», η καλή παρέα δηλαδή που διοικεί τον ερασιτέχνη Πανιώνιο, έχει πολλές και ξεχωριστές ιδέες για ένα σύγχρονο μάνατζμεντ με σεβασμό όμως και προσήλωση στις αξίες του συλλόγου.

Ο Ανδρέας Βαρίκας είναι ένας από τους παράγοντες που σημάδεψαν την «κυανέρυθρη» ιστορία, αφού το όραμα του για μια ομάδα μπάσκετ, η οποία θα μεγαλουργούσε με παιδιά από τα τμήματα υποδομής ή ταλέντα από τα υπόλοιπα γήπεδα της Αθήνας, δημιούργησε ένα θαύμα.

Πράγματι, ο Πανιώνιος μέσα από την σκόνη του υποβιβασμού του στην Β Εθνική το 1980, χάρη στο μεράκι για το μπάσκετ του Βαρίκα αλλά και όλων των υπολοίπων που πήραν τα ηνία του συλλόγου, έφτασε σχεδόν με τα ψέματα να συναγωνίζεται τους δυο κολοσσούς της εποχής, Άρη και ΠΑΟΚ: «Εμείς είμαστε ρομαντικοί νομάδες, που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια αυτοκρατορία μέσα και έξω από τα γήπεδα» είχε πει ο Μάκης Δενδρινός που είχε αναλάβει να μετουσιώσει σε πράξη το όνειρο του Ανδρέα και των πρωτοπόρων παραγόντων όπως ο Παύλος Κορκίδης, ο Τάσος Γιάνναρος και ο Θεόφιλος Καταλειφός. Ο «αυτοκράτορας» δεν ήταν άλλος από τον Άρη κι οι Θεσσαλονικείς μάλιστα, προσβεβλημένοι από τη δήλωση του έκαναν μήνυση στον κόουτς του Πανιωνίου, αν και το προσωνύμιο το οικειοποιήθηκαν άμεσα.

Ο Βαρίκας έφυγε νωρίς (το 1990) δεν πρόλαβε να δει ως το τέλος αυτή την πορεία που είχε σαν κορύφωση την κατάκτηση του Κυπέλλου το 1991 και με διακυμάνσεις κράτησε σχεδόν μια δεκαπενταετία. Το ντοκυμαντέρ που έφτιαξαν τα παιδιά του Ορφέα, λιτό αλλά ταυτόχρονα πολύ συναισθηματικό, μιλάει για τη ζωή, το πάθος του για τον Πανιώνιο, αλλά και το ευρύτατο πνεύμα ενός ξεχωριστού ανθρώπου, πραγματικού διανοούμενου.

Γιος του Βάσου Βαρίκα, σπουδαίου κριτικού λογοτεχνίας δοκιμιογράφου και διευθυντή σύνταξης των «Νέων», αδερφός της καθηγήτριας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Παρίσι VIII, Ελένης Βαρίκα, μπορεί να ανέπνεε για το μπάσκετ και τον Πανιώνιο, το έργο της ζωής του, ωστόσο, ήταν να μεταφράσει τον μαρξιστή κινηματογραφιστή - φιλόσοφο, Γκι Ντεμπόρ και το σενάριο-φιλοσοφικό κείμενο καλύτερα- της ταινίας του «In girum imus nocte et consumimur igni» (Περιπλανιόμαστε τη νύχτα και μας κατατρώει η φωτιά). Σαρκαστικός, αλλά και ευαίσθητος, παιδί του Μάη του 68, πολυπράγμων και μανιώδης καπνιστής ο Ανδρέας Βαρίκας πρωταγωνιστεί σε αυτό το ντοκιμαντέρ μέσα από τις αφηγήσεις όσων των γνώρισαν, είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν μαζί του, ή να ακούσουν τα σχέδια του για τον Πανιώνιο.

Η αδερφή του Ελένη σκιαγραφεί τον χαρακτήρα του και διηγείται πως με των «ερυθρολεύκων» συναισθημάτων ξαδέρφια του έπαιζαν ποδόσφαιρο «Πανιώνιος-Ολυμπιακός», ο Φάνης Χριστοδούλου θυμάται ότι για να μην κινδυνεύσει η παραχώρηση του από τη Δάφνη στον Πανιώνιο είχε ταξιδέψει ως αρχηγός αποστολής της Εθνικής Εφήβων στη Ρουμανία, ο Γιώργος Γάσπαρης δεν μπορεί να κρύψει την συγκίνηση του όταν τον φέρνει στη μνήμη του, για να περιγράψει το πάθος με το οποίο μιλούσε σχεδιάζοντας βήμα προς βήμα τον Πανιώνιο. Ο Κώστας Μίσσας που ξεκίνησε παίκτης και αργότερα έγινε προπονητής του Πανιωνίου, εξηγεί τη διαφορά μεταξύ οράματος και ονείρου απαντώντας στην ερώτηση τι θα έκανε ο Βαρίκας αν ζούσε στην εποχή μας ενώ ο Μίλτος Λαζαρίδης, παίκτης κι αυτός αλλά και κάποια στιγμή πρόεδρος του «ιστορικού» αναλύει την παρακαταθήκη που άφησε σε όλους τους πανιώνιους αυτός ο ταλαντούχος άνθρωπος.

Το πως αντιδρούσε, σκεφτόταν και φυσικά σάρκαζε όσα και όσους τον ενοχλούσαν (πρώτοι οι διαιτητές, βεβαίως) περιγράφει γλαφυρά ο Κώστας Σορώτος, παρέα με τον Θεόφιλο Καταλειφό, ενώ το πόσο επηρέασε ολόκληρο τον οργανισμό του Πανιωνίου περιγράφει ένας από τους πιο πιστούς «κυανέρυθρους» οπαδούς, ο Γιώργος Τζανίδης.

Το ντοκυμαντέρ διαπνέει μια γλυκιά ανάμνηση του Ανδρέα αλλά και έντονο πανιώνιο συναίσθημα. Από το τραγούδι του Ζορζ Μπρασένς, με το οποίο ξεκινάει, μέχρι τις σκηνές στο κλειστό Ανδρέας Βαρίκας το οποίο κοσμεί, πλέον, και η τοιχογραφία του, τις μορφές βέβαια των πανιώνιων που περνάνε μπροστά από την κάμερα και βέβαια τα πλάνα από την ιστορική ψησταριά «Βαλέσα» στην Άνω Νέα Σμύρνη.

Λίγο πριν την προβολή του ντοκιμαντέρ για τον Ανδρέα Βαρίκα στον κινηματογράφο "Μικρόκοσμος"

Εκεί ανάμεσα στα εδέσματα που έψηνε ο Θανάσης (ο Βαλέσα, δηλαδή) και σέρβιρε ο θρυλικός Θόδωρος (μιλάει η κόρη του στην ταινία) σχεδιάστηκε ο Πανιώνιος, πέρασε κόσμος και κοσμάκης με την ταβέρνα να μετατρέπεαι σε ένα από τα θρυλικά στέκια του ελληνικού μπάσκετ.

Οι φίλοι του «Ορφέα» μου έκαναν την τιμή να φιλοξενήσουν και τις δικές μου αναμνήσεις από εκείνη την όμορφη εποχή, που όχι μόνο στη Νέα Σμύρνη αλλά σε πολλές και διαφορετικές γειτονιές της Αθήνας σιγόβραζε το ηφαίστειο του μπασκετ.

Η γενιά μου ήταν πολύ τυχερή, γιατί μεγάλωσε δημοσιογραφικά σε αυτά τα χρόνια, ζώντας από κοντά πολύπλευρες ιστορίες, διαφορετικούς ανθρώπους που ο καθένας ξεχωριστά έβαζε τα δικά του λιθαράκια στο οικοδόμημα.

Ο Ανδρέας Βαρίκας είχε δεσπόζουσα θέση σε αυτή τη σειρά των παραγόντων. Οι περισσότεροι δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή, ήταν όμως τόσο σπουδαία η δράση και η επιρροή τους, μνημονεύονται ακόμα. Το μπάσκετ μεγαλούργησε όχι μόνο γιατί υπήρξε μια φουρνιά τεράστιων αθλητών, ή προπονητών που είδαν μπροστά από την εποχή τους αλλά και επειδή υπήρξαν αυτοί οι παράγοντες που οραματίστηκαν και λειτούργησαν σαν βασικοί μοχλοί της ανάπτυξης.

Το μπάσκετ, ο αθλητισμός και η κοινωνία τους οφείλουν ευγνωμοσύνη αλλά και κάποια στιγμή υποχρεούνται να γυρίσουν σε αυτές τις βασικές αρχές που χάραξαν κάποτε άνθρωποι σαν τον Βαρίκα. Με ήθος, ευπρέπεια, ανιδιοτέλεια και αγάπη. Κι είναι κάτι περισσότερο από ελπιδοφόρο το γεγονός ότι μια κίνηση, όπως ο "Ορφέας" 23 χρόνια μετά το θάνατο του οραματιστή παράγοντα, δεν εκτιμά μόνο την προσφορά του, αλλά βαδίζει και στο δικό του μονοπάτι...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΙΛΕΡΗΣ