Όταν ο Albert Schweitzer πήγε στο Όσλο για να πάρει το Νόμπελ της Ειρήνης το 1952, κάλεσε τον κόσμο «να τολμήσει να αντιμετωπίσει την κατάσταση... Ο άνθρωπος έχει γίνει ένας υπεράνθρωπος... Αλλά ο υπεράνθρωπος με την υπεράνθρωπη δύναμη δεν έχει ανυψωθεί στο επίπεδο της υπεράνθρωπης λογικής. Στο βαθμό που η δύναμη του μεγαλώνει, εξελίσσεται προοδευτικά σε άνθρωπο φτωχό... Πρέπει να συγκλονίζει τη συνείδηση μας το γεγονός ότι στην προσπάθεια μας να γίνουμε υπεράνθρωποι, γινόμαστε όλο και πιο απάνθρωποι».
Η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σε μια τεράστια οικονομική κρίση, επίσης βρίσκεται και σε πολιτισμική κρίση και σε αισθητική κρίση και κινδυνεύει να πέσει και σε βαθιά ηθική κρίση, μιας και ουσιαστικά της ζητείται -ή μάλλον απαιτείται- να λύσει το πρόβλημα ολόκληρης της Ευρώπης σε σχέση με το προσφυγικό κύμα.
Αυτό που συζητάμε συνεχώς τα τελευταία χρόνια είναι αν θέλουμε να μείνουμε στην Ευρώπη ή όχι. Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε, γιατί θεωρούμε πως είναι κρίμα να βγούμε από το club των «δυνατών» και να απομονωθούμε ξανά.
Το πρόβλημα όμως είναι τι είναι πλέον αυτή η Ευρώπη, τι αντιπροσωπεύει. Τη βλέπουμε να γίνεται χρόνο με το χρόνο όλο και σκληρότερη. Νιώσαμε αυτήν τη σκληρότητα στο πετσί μας με την πίεση που μας ασκεί στην οικονομική και δημοσιονομική διαχείριση. Άλλοι υποστηρίζουν πως είναι δίκαιη αυτή η πίεση που υφιστάμεθα, άλλοι πως είναι άδικη. Αυτά είναι θέματα που χωρούν μεγάλη αμφισβήτηση και ατέρμονη συζήτηση.
Όταν όμως φτάνει η Ευρώπη «του Διαφωτισμού, της Δημοκρατίας, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» να μας ζητά ουσιαστικά να αφήνουμε τους πρόσφυγες να πεθαίνουν, όταν η Δανία συζητά να κατάσχεται ό,τι πολύτιμο έχουν, όταν γενικώς ασκείται μία πολιτική ουσιαστικά και βαθιά απάνθρωπη, τότε τα πράγματα ξεφεύγουν από τα όρια της «συζήτησης»: γίνονται υπαρξιακά ερωτήματα.
Δεν υποστηρίζω πως η Ευρώπη είναι «κακή» και σε καμία περίπτωση χειρότερη από άλλες μεγάλες δυνάμεις. Φοβάμαι όμως πως ο Schweitzer είχε πολύ δίκιο όσον αφορά την εξέλιξη του ανθρώπου ως είδος. Μπορούμε να τσακωνόμαστε για όλα -κακό του κεφαλιού μας-, το θέμα όμως της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης απλά δεν είναι διαπραγματεύσιμο.