Αν αναρωτηθεί κανείς ποια είναι η βασική επιδίωξη του ανθρώπου, κάθε άνθρωπος, κάθε φυλής, εθνικότητας, τάξης, θα σκεφτεί αυτομάτως το ίδιο: η επιδίωξη της ευτυχίας -πράγμα που περιέργως είναι καταγεγραμμένο και στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, μαζί με την ελευθερία και το ίσο δικαίωμα όλων των ανθρώπων απέναντι στη ζωή.
Η «ευτυχία» είναι μια πολύ ευρεία έννοια… Συμπεριλαμβάνει την υγεία, την ασφάλεια, κάποια υλικά αγαθά, το δικαίωμα στη μόρφωση και διάφορα άλλα, όμως είναι απολύτως σίγουρο πως δεν νοείται ευτυχία χωρίς την ύπαρξη άλλων ανθρώπων γύρω μας: έναν σύντροφο, οικογένεια, κοινωνικές συναναστροφές. Είμαστε ζώα κοινωνικά, καθώς είχε πει ο Αριστοτέλης, κι αυτό είναι γεγονός αναμφισβήτητο.
Μπορεί ο καθένας να αποτελεί μία ξεχωριστή οντότητα, όμως δε μπορεί να ευημερήσει χωρίς τη συνεργασία. Ένας άνθρωπος μόνος του, όσο ικανός και έξυπνος κι αν είναι, δε μπορεί να καταφέρει παρά ελάχιστα πράγματα. Όλα τα σημαντικά επιτεύγματα έχουν στηριχθεί ιστορικά στη συνεργασία πολλών ανθρώπων, αυτό που μας καθιστά όλο και δυνατότερους είναι οι κοινωνικές δομές, οι συνεταιρισμοί, οι ομαδικές προσπάθειες.
Τον μοναχικό άνθρωπο ο λαός τον λέει μαγκούφη, και τον λυπάται. Τον λυπάται γιατί είναι απομονωμένος, με τον καιρό γίνεται όλο και πιο δύστροπος, ενδέχεται να κυλήσει στην κατάθλιψη ή ακόμα και την τρέλα, και αν του τύχει κάποια μεγάλη αναποδιά δεν θα μπορέσει να αντεπεξέλθει. Αυτά τα ξέρουν όλοι, όποιον και να ρωτήσεις θα σου πει: «Ναι, κακό πράγμα η μοναξιά».
Κι επειδή τα πάντα σ’ αυτόν τον κόσμο είναι παρόμοια, σε διαφορετικές απλώς διαστάσεις, το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τα κράτη. Πάνε μπροστά τα κράτη που κάνουν καλές συμφωνίες με άλλα κράτη, που εξασφαλίζουν συμφέρουσες συμμαχίες, που αποτελούν μέλη οικονομικών και πολιτικών ενώσεων -αν είναι δυνατόν ισότιμα, αλλά τα πιο ανίσχυρα κράτη, που συνεισφέρουν λιγότερο από τα άλλα ή παρουσιάζουν προβληματικές ιδιαιτερότητες, είναι θεμιτό (αν και αποτελεί διαρκή ιστορική διεκδίκηση) να βρίσκονται κάτω από μία ομπρέλα, ακόμα κι αν δεν είναι ακριβώς ισότιμα μέλη.
Όπως ο απομονωμένος άνθρωπος, έτσι και το απομονωμένο κράτος είναι καταδικασμένο σε καταστάσεις ατυχείς, επικίνδυνες και απρόβλεπτες. Μπορεί να υποφέρει ο «εγωισμός» -ατομικός ή εθνικός-, όμως η πραγματική «μαγκιά» δεν είναι να λες σε όλα «όχι» και να κάνεις λεονταρισμούς, είναι να βρίσκεις τρόπους να λύνεις τα προβλήματά σου συνεργατικά, με αμοιβαιότητα και με ανοιχτό μυαλό προς τις καινούριες ιδέες και τις καινούριες προκλήσεις των καιρών.
Στο κάτω-κάτω αυτές είναι που μας ωθούν προς την εξέλιξη. Κι ό,τι μας ωθεί προς την εξέλιξη και μόνο αυτό δικαιούται να ονομάζεται προοδευτικό. Όλα τα άλλα είναι συντήρηση των παλιών δεδομένων.
