ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ

Οι άνθρωποι διαλέγουν διάφορους δρόμους προς την υποτιθέμενη ευτυχία. Υπάρχουν βέβαια εκατομμύρια δρόμοι, όμως υπάρχουν και γενικές κατευθυντήριες γραμμές.

Αυτές είναι - έτσι όπως μού ’ρχονται στα γρήγορα -, η δράση, η πίστη, η ηθική, η γνώση, η ηδονή, η τέχνη, η προσφορά και η αυτοπραγμάτωση. Ίσως να μου διαφεύγει κάτι. Ίσως να μου διαφεύγει και η ουσία.

Παρ’ όλ’ αυτά συνεχίζω... Ένας απλός τρόπος να εξετάσεις τις ιδιότητες και τα αποτελέσματα των διάφορων δρόμων, είναι να παρατηρήσεις αυτούς που τους ακολουθούν μέχρι το τέλος τους - με συνέπεια, με μανία θα μπορούσε να πει κανείς.

Στη δράση ανήκουν οι πολιτικοί, οι στρατιωτικοί, οι επιχειρηματίες, οι αθλητές κ.λπ. Είναι αυτοί που θέλουν να καθιερωθούν στην κοινωνία κι αν είναι δυνατόν να της επιβληθούν. Ανταγωνιστικοί και φιλόδοξοι.

Στην πίστη ανήκουν οι θρησκευόμενοι, αυτοί που ακολουθούν πιστά τις εντολές κάποιου θεού με οποιοδήποτε κόστος, ακόμα και με αυτοθυσία. Πιθανώς να εμπίπτουν και οι κάθε λογής ιδεολόγοι σ’ αυτήν την κατηγορία.

Στην ηθική ανήκουν οι νομιμόφρονες, αυτοί που ακολουθούν πιστά τους νόμους κάποιου κράτους, κάποιας παράδοσης, κάποιου πολιτισμού. Ενίοτε και σπανίως τους δικούς τους. Συχνά θέλουν όμως να επιβάλουν την όποια ηθική τους και στους άλλους.

Στην γνώση ανήκουν οι επιστήμονες, οι ερευνητές, οι φιλόσοφοι, όσοι προσπαθούν γενικώς να κατανοήσουν τον κόσμο εγκεφαλικά. Συχνά εσωστρεφείς και μονόχνωτοι, καμιά φορά ξεφεύγουν τελείως από την πραγματικότητα.

Στην ηδονή ανήκουν όσοι αναζητούν την ευτυχία μέσα από την ικανοποίηση των αισθήσεων. Είναι οι bon viveur, οι ταξιδιώτες, οι τεχνόφιλοι, διάφοροι εξαρτημένοι από δράσεις ή ουσίες κ.α.

Στην τέχνη ανήκουν όσοι προσπαθούν να δημιουργήσουν έναν καινούριο κόσμο που να αντανακλά τον εσωτερικό τους κόσμο και τις ιδέες τους. Εδώ εκτός από τους καλλιτέχνες, ανήκουν και οι εφευρέτες, πρωτοποριακοί επιστήμονες κ.λπ. που δεν κάνουν μεν τέχνη, επινοούν όμως κάτι καινούριο.

Στην προσφορά ανήκουν αυτοί που θεωρούν πως η ύψιστη δράση του ανθρώπου είναι να προσφέρει τις υπηρεσίες του και να βοηθά - ως επί το πλείστον αφιλοκερδώς. Είναι αυτοί που ασχολούνται με το να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο, εθελοντές, ευεργέτες κ.α.

Στην αυτοπραγμάτωση, τέλος, ανήκουν αυτοί που θεωρούν ότι μοναδικός στόχος του ανθρώπου είναι να ανακαλύψει ή να εκφράσει τον εαυτό του. Είναι αυτοί που ασχολούνται με διάφορα πνευματικά μονοπάτια πέραν της πίστης και με τις ψυχοεπιστήμες.

Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που ανήκουν σε κάποια απ’ αυτές τις κατηγορίες μέχρι κεραίας – αν και οι περισσότεροι είμαστε λίγο απ’ αυτό και λίγο από ‘κείνο, αναλόγως βεβαίως και τις συνθήκες και την εκάστοτε πρόσκαιρη κατάστασή μας.

Μπορούμε λοιπόν ν’ αρχίσουμε να παρατηρούμε την εξέλιξη των διάφορων τύπων ανθρώπου που γνωρίζουμε και συναναστρεφόμαστε, μέσα στο χρόνο, να δούμε αν όντως τείνουν σταδιακά προς την «ευτυχία» ή ολοένα και απομακρύνονται απ’ αυτήν, αν είναι ψυχικώς και σωματικώς καλύτερα ή χειρότερα μετά από κάθε τους εγχείρημα, αν εξελίσσονται ή αν παραμένουν ίδιοι.

Να πάρουμε εν ολίγοις μία γεύση από άλλες προσεγγίσεις της ζωής, διαφορετικές από τη δική μας. Είναι κι αυτό ένα παιχνίδι, πολύ ενδιαφέρον: η καθαρή παρατήρηση. Χωρίς κρίση· απλή παρατήρηση.

Αλεξία Ηλιάδου