Όλοι στην Ελλάδα μιλάμε συνεχώς για όλα, όλοι εκφέρουμε άποψη για όλα, είτε γνωρίζουμε ένα θέμα είτε έχουμε βαθιά μεσάνυχτα.
Το βασικό χαρακτηριστικό όμως των Ελλήνων είναι πως πάντα χωριζόμαστε σε στρατόπεδα. Γινόμαστε οπαδοί κάποιας άποψης, όπως είμαστε οπαδοί ενός κόμματος ή μίας ποδοσφαιρικής ομάδας. Γινόμαστε οπαδοί ακόμα και του κάθε τυχάρπαστου που λαμβάνει μέρος σε κάποιο τηλεπαιχνίδι. Φανατιζόμαστε υπέρ ή κατά του.
Σε κάθε έκφανση της ζωής μας λειτουργούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο περίφημος «εθνικός διχασμός» που έχει γίνει καραμέλα στα χείλια όλων μας, δεν είναι κάτι καινούριο: είναι παλιό όσο και ο λαός μας. Ανέκαθεν ήμασταν «έθνος ανάδελφο», όπως πολύ σωστά είχε πει κάποτε ο Σαρτζετάκης.
Παρ’ όλ’ αυτά, τα «χαρακώματα» δεν είναι σαφή: όλοι μετακινούμαστε κάθε φορά προς τα ‘κεί που νιώθουμε πως ανήκουμε περισσότερο και οι «συμμαχίες» συχνά μοιάζουν ασυνάρτητες.
Ποια είναι λοιπόν η βαθύτερη, η ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δύο στρατοπέδων, όπως κι αν αυτά διαμορφώνονται σε κάθε συγκυρία; Τι μας κινεί να πάρουμε αυτήν ή εκείνη τη θέση;
Είναι η ταξική μας προέλευση, όπως ισχυρίζονται πάρα πολλοί; Ή μήπως είναι κάτι άλλο;
Τα πάντα μπορούν να χωριστούν σε «λαϊκά» και «αριστοκρατικά», αυτό είναι αλήθεια. Όμως τότε, γιατί άνθρωποι από την ίδια «τάξη» έχουν τόσο διαφορετικές απόψεις;
Προσωπικώς λοιπόν, έχω την εντύπωση πως δεν είναι τόσο οι ταξικές διαφορές που διαμορφώνουν τις ιδέες και τη συμπεριφορά μας, όσο η εσωτερική αναζήτηση. Και λέγοντας «εσωτερική αναζήτηση» δεν εννοώ τις μεταφυσικές μας ανησυχίες, ούτε την ενασχόλησή μας με τα ψυχολογικά μας προβλήματα.
Εσωτερική αναζήτηση είναι οι βαθιές σκέψεις που κάνουμε ή δεν κάνουμε για τον εαυτό μας και τη σχέση μας με τον κόσμο.
Ένας άνθρωπος που δεν έχει προβεί σε αυτήν την αναζήτηση, συμπεριφέρεται ως επί το πλείστον ενστικτωδώς ή συναισθηματικά ορμώμενος, χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν του τις συνέπειες των πράξεών του. Χωρίς να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του. Χωρίς καν να αναλογίζεται, αν οι επιλογές του εξυπηρετούν το αληθινό του συμφέρον ή αν πράττει κατά τρόπο ουσιαστικά τυχαίο ή έξωθεν επιβεβλημένο.
Ναι, νομίζω πως κάπου εκεί βρίσκεται η διαχωριστική γραμμή: στη συνειδητότητα, στην επίγνωση.
Κι αυτό δεν έχει καθόλου να κάνει με την ταξική μας προέλευση.